Cel Projektu:

Wśród najważniejszych zadań stojących przed instytucjami europejskimi w pierwszej dekadzie XXI wieku znajduje się z pewnością efektywna realizacja Traktatu Amsterdamskiego, którego głównym założeniem jest walka z bezrobociem. Traktat ten stał się podstawą Europejskiej Strategii Zatrudnienia, która z kolei odgrywa decydującą rolę w realizacji celów Agendy Lizbońskiej. Na gruncie polskim ogólne wytyczne obecne we wspomnianych dokumentach znajdują odzwierciedlenie w Narodowym Planie Rozwoju 2007-2013, którego elementarnym celem jest wzrost zatrudnienia i podniesienie poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej. Realizowany przez Stowarzyszenie na Rzecz Spółdzielni Socjalnych i grupę naukowców projekt ma na celu dokładne zdiagnozowanie i wyczerpujący opis działania instytucji wpisujących się w tę strategię – spółdzielni socjalnych. Spółdzielnie socjalne zaliczyć należy do jednej z głównych i najbardziej efektywnych, jak się wydaje, form przezwyciężania indywidualnych barier w integracji społecznej, w tym również w powrocie na rynek pracy. Jest to także bardzo dynamicznie rozwijająca się gałąź ekonomii społecznej a obszarem szerokiego jej występowania jest Wielkopolska. Wśród naczelnych zadań spółdzielni socjalnych znajduje się rozwijanie umiejętności i kompetencji społeczno-zawodowych, niezbędnych nie tylko na rynku pracy, ale również w codziennej aktywności społecznej. Z ich działalnością wiąże się ponadto wsparcie tworzenia i działalności środowiskowych instytucji aktywizujących osoby niepełnosprawne. Instytucje te, pomimo iż posiadają osobowość prawną przedsiębiorstwa opierają swoje działanie, w przeciwieństwie do klasycznych przedsiębiorstw, na zrzeszeniu ludzi nie kapitału i stanowią część sektora wspomnianej ekonomii społecznej. Ekonomicznie pojęty zysk nie jest tu celem samym w sobie, ale instrumentem, który ma służyć osiągnięciu celu wyższego - społecznej integracji członków. Spółdzielnie socjalne opierają się na wspólnych zasadach, wśród których najważniejsze to: dobrowolność członkowstwa, demokratyczne zarządzanie, osobiste świadczenie pracy na rzecz spółdzielni przez członków. Planujemy zbadać wszystkie spółdzielnie socjalne istniejące na terenie województwa Wielkopolskiego. Wyjściowym i jednocześnie nieodzownym zadaniem badawczym jest tu ustalenie składu członków spółdzielni ze szczególnym uwzględnieniem ich cech społecznych. Przede wszystkim, z tego punktu, widzenia odpowiedź na pytanie; w jakim stopniu spółdzielnia jest rzeczywiście złożona z osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym. Analiza uwzględni podział na poszczególne kategorie wykluczonych, wśród których możemy wymienić choćby: bezrobotnych, niepełnosprawnych, uzależnionych, chorych psychicznie, uchodźców. Kolejnym krokiem badań będzie odkrycie biografii członków spółdzielni – poznanie ich losów przed i po przystąpieniu do spółdzielni. Biorąc pod uwagę naczelny cel istnienia podmiotów, jakimi są spółdzielnie socjalne badanie obejmie także dalsze losy członków tych organizacji, które zakończyły, z takich lub innych powodów swój żywot. Krótko mówiąc; badanie zakłada analizę wydarzeń z biografii zawodowej członków spółdzielni przed, w trakcie i w szczególnych przypadkach po spotkaniu z tą formą organizacyjną. Tak prowadzona refleksja pozwoli wskazać na uwarunkowania wpływające na sukces i porażkę poszczególnych spółdzielni i ich członków. Co więcej dzięki odkryciu wcześniejszych losów zawodowych członków spółdzielni możliwa stanie się odpowiedź na pytanie na ile są to organizacje skuteczne w zwalczaniu negatywnych zjawisk, w okolicach i na rynku pracy. Skuteczność spółdzielni socjalnych na drodze integracji społeczno-gospodarczej swych członków zależna jest również od specyficznej organizacyjnej tego typu przedsiębiorstwa społecznego. Badanie obejmie zatem stosunki organizacji, własności i władzy w spółdzielniach. Jednym z filarów tego wątku badań będzie ustalenie, na ile organizacje te odpowiadają demokratycznemu, nominalnie wszędzie wymaganemu, wzorcowi spółdzielni. Na ile zatem, pod tym względem, mogą kształtować korzystne nie tylko przedsiębiorcze czy pracownicze, ale obywatelskie umiejętności. Powodzenie w dziele reintegracji społeczno-gospodarczej członków spółdzielni uwarunkowane jest także profilem działalności i dziedziną gospodarki, w jakiej funkcjonują poszczególne spółdzielnie. Wśród cech, o których mowa wymienimy, na przykład: strukturę rynku produktowego, warunki konkurencji, czynniki z dziedziny zarządzania lub kwalifikacje członków spółdzielni itp. Badanie tych zagadnień w naturalny sposób prowadzi do analizy pozytywnych mechanizmów oraz barier rozwoju tych specyficznych form przedsiębiorstw społecznych. Biorąc pod uwagę uwzględnienie w badaniu wszystkich spółdzielni zlokalizowanych w Wielkopolsce będzie ono miało wysoce praktyczne znaczenie pozwalając na identyfikację zarówno pozytywnych jak i negatywnych czynników rozwoju lub regresu spółdzielni socjalnych. Przyczyni się ono również do ułatwienia ich funkcjonowania oraz podniesienia efektywności realizacji podstawowego celu, jaki stanowi społeczno-gospodarcza reintegracja osób i grup zagrożonych marginalizacją i wykluczeniem. Tak więc celem projektu jest przede wszystkim diagnoza i ewaluacja wielkopolskich spółdzielni socjalnych pod kątem ich użyteczności w społecznej i gospodarczej reintegracji osób wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem. Cel główny zostanie zrealizowany na drodze realizacji celów szczegółowych badania takich jak poznanie ograniczeń i możliwości działania spółdzielni oraz czynników, tak ekonomicznych jak prawnych i społecznych, mogących wpłynąć na podniesienie szans odniesienia sukcesu przez konkretną spółdzielnię.

Cel ogólny projektu: zdiagnozowanie - na przykładzie wybranej losowo grupy 600 osób - głównych przyczyn wykluczenia społecznego w Wielkopolsce (dalej: Wlkp.)oraz wskazanie możliwych sposobów przeciwdziałania tym procesom.
Cele szczegółowe:
- określenie skali oraz zakresu występowania zjawiska marginalizacji społecznej w regionie,
- zdiagnozowanie uwarunkowań i przyczyn, zarówno społecznych jak i ekonomicznych, dla których osoby wykluczone znalazły się poza głównym nurtem życia społecznego,
- utworzenie i/lub wskazanie sposobów adekwatnego wykorzystania potencjału pracowniczego osób zagrożonych wykluczeniem,
- wskazanie praktycznych dróg przeciwdziałania marginalizacji i aktywizacji zawodowej (a przez to społecznej) osób wykluczonych,
- przeanalizowanie składu członków spółdzielni ze szczególnym uwzględnieniem ich cech społecznych,
- analiza wewn. funkcjonowania spółdzielni socjalnych pod kątem istniejących w nich stosunków pracy – w celu poznania umiejętności i kwalifikacji nabywanych przez ich członków,
- określenie pozytywnych mechanizmów oraz barier rozwoju spółdzielczości socj.